Chúng ta hay sử dụng trong khoảng "thiên hà" (universe) để ghép thành những cụm trong khoảng cụ thể hơn trong dòng phim siêu hero (như "dải ngân hà Marvel", "dải ngân hà DC", v.v..), không chỉ thuần tuý vì chúng được đóng gói bởi các phòng thu âm chụp ảnh khác biệt mà còn vì chúng tự bất biến được những đặc biệt của riêng mình.
Trong các "vụ trũ" này, thứ gắn kết các bộ phim là dòng thời điểm, quả đât và những hero. Hầu hết, mỗi phim là một đạo diễn, một quay phim khác biệt đảm nhận. Nhiệm vụ của họ là nắm được cái ý thức của "ngoài trái đất" mà phim sinh tồn rồi dụng công tham gia thành quả. Bởi thế mà gần như trong các "ngoài trái đất điện ảnh" rất ít khi tồn tại những cái tên của đạo diễn, trừ phi những đạo diễn ấy cầm trịch quá phổ thông phim.
Vương Gia Vệ thì khác. Ông không dụng tâm phát triển một "ngoài hành tinh" nào trong các phim của bản thân mình. Cũng chẳng có một câu chuyện hay nội dung nào làm tiền đề để mọi người phải nghĩ đây là phim sau hay phim trước. Những bộ phim của ông hoàn toàn độc lập.
Vương Gia Vệ là một cái tên nổi tiếng không chỉ của điện ảnh Hong Kong, mà còn trên thế giới. Ông chiếm được số đông đề cử và giải thưởng danh giá thế giới
Vẫn có những hero của phim này bước vào phim kia nhưng hoàn toàn tách bạch, vì thứ được khai thác ở các hero là tâm lý chứ không phải xuất thân. Tất nhiên, những khán giả ham mê phim của lão gia họ Vương hẳn sẽ có lúc nhận ra bản thân mình hoàn toàn nằm trong một mê cung màu sắc, nhịp điệu, đẳng cấp, hơi thở mà ông đã đặt để vào các tác phẩm của mình. Điều này làm cho nó trở thành một "thiên hà điện ảnh" đặc biệt, nơi mà đạo diễn khiến cho nên cả nhân loại riêng.
Vượng Giác Ca Môn, bộ phim đầu tiên của Vương Gia Vệ - 1988
Sự lãng mạn
Vốn trong mỗi "vũ trụ điện ảnh" đều có một ý thức thông thường định hướng cho các tác phẩm. Trong khi ý thức của "thiên hà" Marvel thường khắc họa hero khảng khái bên cạnh câu chuyện tươi sáng, thì "dải ngân hà" DC lại tập trung vào những góc mệnh chung và sự âm u. Tương tự, tinh thần chủ công trong "dải ngân hà điện ảnh Vương Gia Vệ" chính là sự lãng mạn.
Không thuần tuý là lãng mạn trong câu chuyện, mà là sự lãng mạn trong từng cụ thể. Một câu thoại cũng toát lên sự lãng mạn. Một cú lia máy theo bóng lưng của một người đang bước đi dưới rừng dừa cũng lãng mạn. Một bối cảnh chật chội trên ban công với bóng dáng một cô gái nhìn về phía xa cũng cực kì lãng mạn. Như thể lãng mạn chính là thứ nuôi dưỡng mạch phim, căn lề xúc cảm và ủ ấp ấp những nỗi bi thảm.
Phim Trùng Khánh Sâm Lâm - 1994
Cái lãng mạn trong phim của Vương Gia Vệ rất đặc biệt, chẳng phải kiểu bạn xem kết thúc một bộ phim tình cảm rồi thấy tâm trạng thật bay bổng, mà nó phát tán chậm rãi và dằng dai. Phần lớn phim của ông đều có những cái kết buồn, nhưng vẫn rất lãng mạn, bởi những gì nó được cấu thành.
Như cách thức mà 223 của Trùng Khánh Sâm Lâm (Kim Thành Vũ) ăn 30 hộp dứa để tiễn đưa tình cũ. Hay những suy nghĩ mà cô gái không tên trong Đông Tà Tây Độc (Trương Mạn Ngọc) luôn ấp ủ ấp cuộc tình không thành với Âu Dương Phong (Trương Quốc Vinh). Cách mà giấc mộng California của Phi (Vương Phi - Trùng Khánh Sâm Lâm) được thi hành. Cách mà Lê Diệu Huy (Lương Triều Vỹ) và Hà Bảo Vinh (Trương Quốc Vinh) giày vò lẫn nhau (Xuân Quang Sạ Tiết). Thậm chí sự lãng mạn còn có thể là bất cứ thứ gì khác mà bạn cảm thấy vì nhãi ranh giới giữa lãng mạn và những vấn đề khác trong phim của Vương Gia Vệ đầy đủ chẳng tồn tại.
Phim 2046 - 2004
Quay phim
Người ta vẫn hay nói phim của Vương Gia Vệ không dễ dàng mà chiến thắng đến vậy nếu như không có người cộng sự tuyệt vời Christopher Doyle ở vị trí quay phim. Christopher Doyle là người cầm máy trong tổng số 7/10 phim dài và 3 phim ngắn của Vương Gia Vệ.
Nhì tác phẩm nói tiếng nước ngoài - My Bluberry Nights (với sự nhập cuộc diễn xuất của Norah Jones và Jude Law) và tác phẩm mới nhất Nhất Đại Tông Sư - không có sự tham gia của Christopher Doyle mà thay vào đó là Philippe Le Sourd và Darius Khondji. Nhưng dù là khách hàng nào thì chất lượng hình ảnh trong phim của họ Vương đều rất tuyệt vời và tất nhiên, rất đặc thù.
Những người theo dõi từng thưởng thức Nhất Đại Tông Sư sẽ không quên được cảm giác choáng ngợp trước những sườn hình hành động trong khoảng góc máy cận lia theo từng quyền cước hay những giọt nước mưa hắt lên, biểu cảm khi anh hùng xuất chiêu đều cực kì sắc sảo. Đối với khán giả mọi người, có thể họ sẽ thấy thật lạ lẫm và lê thê khi dùng phương pháp đó để biểu đạt về Diệp Vấn. Nhưng với những người theo dõi trót đắm say tâm cái "ngoài hành tinh" này thì sẽ thấy đây là những thước phim cực đẹp. Chính những góc máy, cú lia đó mới có thể khai thác hết thảy những gì mà Vương gia xây dựng cho anh hùng của chính mình.
Thêm vào đó, sự liên hiệp ăn ý hồ hết "tri âm nghệ thuật" giữa Christopher Doyle và Vương Gia Vệ là không thể tranh luận. Cách thức Christopher Doyle vác máy trên vai chạy dọc những con thị trấn đêm ở Hong Kong, cách mà Doyle và vị đạo diễn họ Vương phát triển những ảo giác di chuyển theo dần dần chân chính là những "đặc sản" mà công trình nào cũng có. Phương pháp quay phim này cứ như đang miêu tả tâm trạng đang cực kì xáo động của các nhân vật, phát hành một sự cộng hưởng hoàn hảo.
Ngoài ra những chuyển động đầy ảo giác thì những cảnh tĩnh lại mang một hương vị khác. Ví như chưa xem Tâm Trạng Khi Yêu (In the Mood for Love), bạn đã bỏ qua một tuyệt tác hình ảnh vô cùng tuyệt vời và tỉ mỉ. Từng bộ sườn xám hay màu son, những bước đi lờ đờ rãi trong đêm hay mảng tường phai ố cạnh tòa nhà tầm thường của nhị anh hùng chính không chỉ đẹp về mặt thị giác mà còn là nhịp đập của phim. Như thể Christopher Doyle và Vương Gia Vệ sử dụng triệt để hết mọi thứ mình có để tô vẽ những anh hùng, để không chỉ bằng lời thoại hay biểu cảm khuôn mặt mà chính cách thức anh hùng hình thành trong một bối cảnh cũng nói được tiếng lòng cho họ.
Ngoài ra, sẽ là một thiếu sót nếu không nhắc đến Đông Tà Tây Độc (Ashes of Time) với những bố cục ánh sáng không thể tuyệt dịu hơn. Những đồi cát khô khốc, những cú máy cận cảnh vào ánh mắt, tham gia chén rượu, cánh hoa đều có một sự nhịp nhàng đến cực tịnh. Cảm giác như bạn đang đứng trong một quả đât yên phăng phắc đầy trầm ngâm và day ngừng với những hero bước ra trong khoảng tiểu thuyết võ hiệp của Kim Dung, yếu tố khiến cho nên sự đặc biệt của Đông Tà Tây Độc trong dòng phim kiếm hiệp.
Khác biệt nhất, phải bàn đến cách sử dụng ống kính để tạo ra thị giác xa - gần trong hai bộ phim Trùng Khánh Sâm Lâm và Đọa Lạc Thiên Sứ. Trong một bài phỏng vấn, Vương Gia Vệ từng bảo rằng ông muốn xem nhì bộ phim này như một phim dài 3 tiếng. Nhưng nó được tách làm hai là vì sự tương phản của nội dung lẫn góc máy.
Nhị câu chuyện trong Trùng Khánh Sâm Lâm đại diện cho khi trời sáng với những gam màu sáng, còn Đọa Lạc Thiên Sứ là bóng đêm với ánh đèn neon cùng những bạn dạng nhạc rock Hoa Kì thập niên 80. "Nhân vật" chính trong cả hai phim chẳng phải loài người mà là chính thành phố ở Hong Kong. Vì vậy mà phương pháp đặt ống kính được đổi mới để tạo cảm giác khác biệt - Trùng Khánh Sâm Lâm là quay từ xa với thấu kính dài để tạo cảm giác gần còn Đọa Lạc Thiên Sứ được quay gần với thấu kính rộng để tạo cảm giác xa.
Sự khác lạ thị giác trong nhị bộ phim
Có thể thấy rõ sự dụng công về mặt hình ảnh trong phim Vương Gia Vệ tuyệt đối không nhỏ xíu. Cần thiết nhất là ông mua được những cộng sự nắm bắt bản thân mình.
Thời gian
Đừng vội nghĩ "thời gian" trong phim của họ Vương là sự kết nối tuần tự quá khứ và mai sau giữa các phim, mà "nó" như một anh hùng đa tính cách thức. Thời gian ở công trình của ông không chỉ được "minh họa" bằng hình ảnh đoàn tàu mà còn là những thứ vô hình khác. chậm tiến độ có thể là khoảng bí quyết thời điểm giữa những phát súng. Thời gian trong giây khắc đó được "kéo giãn" để xoáy sâu tham gia những nỗi bi ai dằng dặc, những tư lự, để sự tàn ác của súng ống hay cái chết không còn là mối bận tâm của người xem. Thay vào đó họ dồn vào một chỗ tham gia những nỗi cô sầu và sự lãng mạn phát tiết trong những từng phút giây.
Những khung hình lặp đi lặp lại một bí quyết cố ý hay những góc máy xa - gần được tính toán kĩ lưỡng cũng chính là tư duy về "thời điểm" trong phim Vương Gia Vệ. Bên trong cái ngoài trái đất hỗn mang những tâm tình, các anh hùng chẳng nhân thức mình đã già hay chưa, đã quên rồi hay vẫn còn nhớ, mà chỉ lơ lửng trong chính những suy nghĩ lèn chặt giữa hiện nay và dĩ vãng. Giống như Châu Chiêu mộ Văn (Lương Triều Vỹ) trong 2046, anh ta bước lên một con tàu tiến về mai sau nhưng là để mua lại những ký ức đã đánh mất, rồi không bao giờ đi về. Nghe thật mâu thuẫn nhưng đó chính là bí quyết họ Vương bộc lộ dòng chảy thời điểm trong phim của bản thân mình.
Cũng chẳng thể bỏ qua sự can hệ giữa các phim, khi anh hùng này bước vào bộ phim nọ. Chùm phim A Phi Chính Truyện - Tâm Trạng Khi Yêu - 2046 là một chả hạn rõ nhất. Húc Tử (Trương Quốc Vinh) đã chết ở cuối phim A Phi Chính Truyện nhưng những gì anh để lại cho Lulu (Lưu Gia Linh) kéo dài tới tận 2046.
Chu Tuyển mộ Văn chôn giấu kín đáo của bản thân về Tôn Lệ Trân (Trương Mạn Ngọc) vào một cái cây ở Tâm Trạng Khi Yêu rồi mua quên trên thân thể phụ nữ trong 2046 nhưng rút cục thứ ám ảnh anh suốt thế cuộc vẫn là hình ảnh Tôn Lệ Trân (Trương Mạn Ngọc - Củng Lợi) .
Cả câu chuyện đáng thương của Bội Linh (Chương Tử Di) trong 2046 cũng không khác mấy những gì mà Tôn Lệ Trân và Lulu đã đeo mang trong A Phi Chính Truyện. Những hành trình mua đến mai sau của họ cuối cùng chỉ lún sâu tham gia kí ức, những cuộc vui thân xác thì mãi mãi biến thành nỗi cô độc ám ảnh chẳng thể kết thúc bỏ. Kẻ độc nhất chứng kiến tất thảy những hỉ, nộ, khách hàng nào, lạc không ai khác chính là "thời gian" - một hero không bao giờ chết.
Ái tình và sự thui thủi
Có thể bạn đang nghĩ nhị thứ này phim nào chẳng có, bởi nó vốn là những nhân tố mà phần đông mọi người trải qua. Đúng vậy, nhưng trong tất cả các phim của Vương Gia Vệ, tình yêu luôn là đề tài tiên quyết và nỗi cô quạnh luôn là cảm giác thường trực. Họ Vương yêu "tình ái" tới mức phá tan những lề lối trong những cái khung định sẵn để thắp lửa cho tình ái của các anh hùng của chính mình.
Năm 1986, khi Anh Hùng Bạn dạng Sắc (A Better Tomorrow) của đạo diễn Ngô Vũ Sâm tạo dựng ra phong trào phim "tam kiệt" - phường hội đen ở Hong Kong thì hai năm sau đó, lượng phim và đạo diễn tăng chợt biến. Vương Gia Vệ cũng từ trào lưu này mà biến thành đạo diễn. Các nhà đóng hộp muốn ông làm phim về thị trấn hội đen, thế là Vượng Giác Ca Môn (As Tears Go By) ra đời. Nhưng những gì ông tả trong trái đất phường hội đen của chính mình thật khác lạ, thật sến và quái lạ khiến cho hồ hết khán giả thời ấy chỉ trích rằng "Vương Gia Vệ chả nắm bắt gì về xã hội đen". Đến tận hiện nay, phổ quát người vẫn nghĩ như vậy khi nói về bộ ba hero do Lưu Đức Hoa - Trương Mạn Ngọc - Trương Học Hữu thủ vai.
chậm triển khai chính là bí quyết họ Vương nhìn vào bất kỳ quả đât nào, quyết liệt vì tình và bơ vơ cũng vì tình. Điều này một lần nữa được chứng tỏ trong Đông Tà Tây Độc, bộ phim được yêu cầu chuyển thể trong khoảng tiểu thuyết kiếm hiệp Kim Dung rốt cuộc trở thành một phiên bản tình khúc sầu não đầy những thuyết lí.
Dù tụ họp dàn Thiên Vương Thiên Hậu Hong Kong sau này như Trương Quốc Vinh, Lương Gia Huy, Lương Triều Vỹ, Trương Học Hữu, Trương Mạn Ngọc, Lâm Thanh Hà, Lưu Gia Linh, Đông Tà Tây Độc vẫn không chiến thắng về thương mại (kinh phí đóng hộp 40 triệu đô Hong Kong và chỉ thu về 9 triệu).
Toàn bộ khán giả thời ấy đều bảo rằng không hiểu phim nói gì. Vương Gia Vệ đã vượt qua những lề lối và quy chuẩn tầm thường của dòng phim kiếm hiệp để kể về những mối tình trớ trêu ươm đầy sự cô đơn của những nhân vật thân thuộc như Âu Dương Phong, Hoàng Dược Sư, Hồng Thất Công, Độc Cô Cầu Bại. Dù thất bại về thương nghiệp, Đông Tà Tây Độc vẫn được bình chọn là một trong những phim hay nhất của Vương Gia Vệ. Ở Châu Âu, phim được còn xếp hạng trên cả Tâm Trạng Khi Yêu và Xuân Quang quẻ Sạ Tiết.
Có thể tóm gọn một câu thế này: trong phim Vương Gia Vệ, tình ái là trái tim và trơ trọi là hơi thở. Mấy ai không khóc trước sự cô độc cùng tận của Húc Tử dù bao quanh anh chứa chan tình ái? Bao nhiêu người không thương xót Hà Bảo Vinh khi tới cuối con đường tình, anh ôm tấm chăn bật khóc trong căn phòng cũ còn Lê Diệu Huy đã an lòng với quá khứ của cả nhì? Cái "tình" và cái "cô" trong phim của họ Vương luôn song hành.
Những câu thoại tuyệt vời
Gần như Vương Gia Vệ đều tự bản thân viết kịch bản cho tất cả các phim. Vì chẳng bạn nào nắm bắt nhân vật mình hơn ông. Cho nên mà không ít những câu thoại trong phim ông biến thành kinh điển và duy nhất. ví dụ như câu thoại của Húc Tử trong A Phi Chính Truyện được bình chọn là một trong những câu thoại hay nhất trong lịch sử: "Có một loài chim không chân, chỉ bay và bay không bao giờ đậu. Khi mệt sẽ tựa vào những cơn gió. Chỉ một lần duy nhất trong đời đáp xuống mặt đất, chính là khi lìa khỏi trần gian". Nỗi lẻ loi thống thiết và sự ám ảnh trong khoảng câu thoại này không thuộc hàng chung.
Dĩ nhiên, vẫn còn toàn bộ câu thoại khác nặng kí không kém đã ghi dấu vào những bộ phim của họ Vương:
- Anh ấy nhớ về những ngày tháng đã qua ấy như nhìn tham gia ô cửa kính bám bụi. Quá khứ là thứ người ta có thể nhìn, nhưng chẳng thể chạm vào. Mọi thứ anh ấy thấy đều lấp lửng, chẳng thể nghe, cũng chẳng thể thấy. (Tâm Trạng Khi Yêu)
- Khi người ta có những kín đáo không muốn san sớt thì họ lên 1 ngọn núi, sắm một gốc cây và đục lỗ trong đó rồi nói chuyện kín đáo tham gia trong lỗ. Sau đó lấy đất lấp lại. Bằng bí quyết đó, không người nào khám phá được kín đáo của họ. (Tâm Trạng Khi Yêu và 2046)
- Một yếu tố tôi chưa bao giờ nói với Hà Bảo Vinh đó là tôi không muốn cậu ấy mau hồi phục. Vì những ngày bốn tuần đó là êm ấm nhất của chúng tôi (Xuân Quang đãng Sạ Tiết)
- Trần gian thường nói khi ngươi chẳng thể có thứ ngươi muốn, ngươi có thể khiến nhân tố tốt nhất là không quên (Đông Tà Tây Độc)
Cũng không thiếu những câu thoại rất bay bổng và lãng mạn:
- Chúng ta giáp mặt những người khác hàng ngày. Chúng ta có thể không biết nhau, nhưng chúng ta có thể biến thành bạn tốt một ngày nào đó. (Trùng Khánh Sâm Lâm)
- Nếu như trí nhớ là một cái hộp, tôi mong nó không hết hạn. Nếu như có một cái hạn được đề tham gia, tôi hi vọng nó sẽ là "một triệu năm". (Trùng Khánh Sâm Lâm)
- Một người đang khóc, ta có thể đưa họ khăn giấy. Nhưng một ngôi nhà khóc thì có phần lớn thứ phải làm cho. (Trùng Khánh Sâm Lâm)
Đối với bạn dạng thân người viết, Trùng Khánh Sâm Lâm chính là bộ phim có đa dạng câu thoại tuyệt vời nhất.
Những con số
Ngoài những đặc thù bên trên, những người ái mộ vẫn có thể kể thêm một số điểm tầm thường khác. Đơn cử như những diễn viên. Trương Mạn Ngọc hiện ra trong 5/10 phim và Lương Triều Vỹ là 7/10. Có thể nói nhì danh tiếng này như thể "nàng thơ" và "chàng thơ" trong phim của Vương Gia Vệ.
Hình ảnh đài cát của Tôn Lệ Trân qua chùm phim A Phi Chính Truyện - Tâm Trạng Khi Yêu - 2046 của Trương Mạn Ngọc đã biến thành một vẻ đẹp trường cữu, thây mặt cho cái đẹp của thiếu phụ trong phim ông.
Sự biến hóa của Lương Triều Vỹ trong khoảng chàng kiếm khách mù trong Đông Tà Tây Độc, Châu Chiêu mộ Văn trong Tâm Trạng Khi Yêu đến anh chàng đồng tính Lê Diệu Huy của Xuân Quang đãng Sạ Tiết đều đã trở thành duy nhất không thể thay thế. Dù cố nghệ sĩ Trương Quốc Vinh chỉ góp mặt trong 3 phim nhưng cả 3 vai diễn đều tuyệt vời. Bạn thấy đó, phim của họ Vương toàn sao. Riêng Tứ Thiên Vương Hong Kong đã có đến 3 người từng hiện ra là Lưu Đức Hoa (2 phim), Trương Học Hữu (2 phim) và Lê Minh (1 phim).
Dường như, bạn cũng có thể cho "Hong Kong" tham gia mục này vì xứ Cảng Thơm là bối cảnh chính trong 7/10 phim của Vương Gia Vệ. Ông yêu và hiểu Hong Kong đầy đủ mới có thể tả về nó đa sắc màu như thế trong những câu chuyện khác nhau. Con số 2046 sinh ra trong chuỗi phim của ông còn là con số cần thiết của Hong Kong vì 2046 là năm sau cuối Hong Kong được điều hành theo quy giễu cợt "một nhà nước nhị hình thức" và trong khoảng năm 2047 Hong Kong sẽ hoàn toàn thuộc về TQuốc. Chắc hẳn là họ Vương luôn lo nghĩ thay cho Hong Kong về vấn đề này, đến nỗi đưa con số ấy vào phim của mình, như một sự trăn trở về tương lai quê của hương.
Sở dĩ không xếp những đặc trưng này thành từng mục riêng bởi vì chúng là những biến số, sẽ đổi mới trong mai sau, đó là vấn đề chắc chắn.
Kết
Tất thảy những thứ được cho là đã cấu thành nên "ngoài hành tinh điện ảnh Vương Gia Vệ" cũng chỉ là những đánh giá đúc kết từ các bộ phim và tìm hiểu về bản thân đạo diễn, có phần chủ quan thiên về cảm giác.
Phim của Vương Gia Vệ "lạ kì" tới mức có thể xếp nó vào một chuyên mục riêng không giống bất kì công trình nào. Sự phi tuyến tính trong đó vượt khỏi các quy chuẩn phổ biến về điện ảnh, không phải để vươn lên tầm cao hơn, mà là tự chọn lựa cho mình một vị trí chủ quyền. Có những người đam mê và cũng có cả những kẻ thoái thác. Đạo diễn họ Vương cũng từng san sẻ: "Thay vì cố đối mặt với mọi người nhưng thực tại mình không dành cho họ, hãy tranh đấu với phiên bản thân bản thân".
"Ngoài hành tinh điện ảnh Vương Gia Vệ" còn rộng thành lập hay không chẳng quan trọng vì bạn dạng thân nó đã là một không gian quá đủ đầy cho những người trót yêu những câu chuyện tình lãng mạn và cô tới tới cực hạn.
Đọc thêm: Máy bơm đẩy cao giá rẻ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét