Trump có thể làm cho Mỹ chịu 'đòn giáng' khi rút khỏi TPP - VnExpress

Tổng thống Mỹ trúng cử Trump tuyên bố sẽ rút khỏi TPP. Ảnh: Australian

Trong đoạn video được phát ra hôm qua, báo cáo một số công tác sẽ thi hành khi chính thức biến thành ông chủ Nhà Trắng tham gia ngày 20/1 năm sau, ông Donald Trump xác thực Mỹ sẽ không đeo đuổi hiệp định TPP với 11 công ty đối tác khác ở châu Á - Thái Bình Dương.

Tổng thống Mỹ thắng cử gọi TPP là "thảm họa tiềm tàng với giang sơn chúng ta", cho hay Washington sẽ trao đổi (ý kiến) các hiệp nghị song phương khác.

"Tuyên bố của ông Trump sẽ làm cho giảm ảnh hưởng của Mỹ ở châu Á và là mối lợi cho TQuốc. Hiệp nghị TPP mà không có Mỹ sẽ mất đi những ích lợi về địa chiến lược với Trung Quốc, làm Bắc Kinh mở rộng tầm ảnh hưởng của bản thân mình", Giáo sư Jeff Kingston, Đại học Temple Nhật Bản, trao đổi với VnExpress.

Đống ý với quan niệm này, ông Michael Kugelman, Trọng tâm Woodrow Wilson, Mỹ, nghĩ là việc rút khỏi TPP là một "đòn giáng" tham gia sự tín nhiệm của Mỹ ở châu Á. Ảnh hưởng của việc này đối với vai trò lãnh đạo của Mỹ ở khu vực này rất lớn, có thể khiến China cảm thấy "có thêm không gian" chấp hành các hoạt động khởi hấn ở Đại dương Đông. Về khía cạnh kinh tế, dù các nước thành viên TPP vẫn còn các thời cơ nhưng ngẫu nhiên có Mỹ, kết quả tiềm năng cũng bị hạn chế nhạo.

"Không dễ dàng có thể tưởng tượng Mỹ xong xuôi chính sách tái thăng bằng châu Á mà không duyệt y TPP. Vai trò lãnh đạo của Mỹ ở khu vực này đang bị đẩy vào thế khó khăn, nhưng nó chẳng hề mối lo lắng của ông Trump, người thường xuyên ám chỉ rằng ông muốn có dấu ấn của Mỹ rõ hơn ở châu Á", ông Kugelman nói.

Chuyên gia này nhắc lại cam kết chính của Donald Trump trong chiến dịch chuyển động tranh cử là "Đưa nước Mỹ kếch xù trở lại", có tức thị củng cố nền kinh tế bằng phương pháp tránh các thoả thuận thương nghiệp có thể làm giảm việc khiến cho. Ông Trump và những người ủng hộ ông tin rằng TPP "tương đương với việc công phu Mỹ nghỉ việc khiến cho". 

Giãi bày sự lo sợ lớn, ông Robert Eldridge, cựu quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ, cho nhân thức các nước ở châu Á sẽ phải xoay về phía TQuốc rộng rãi hơn, nhân tố này không tốt cho các quy tắc và tiêu chuẩn quốc tế.

"Nếu Mỹ thực sự rút khỏi TPP và không đưa ra một phạm vi khác toàn vẹn, mang tính thuyết phục, mang lại ích lợi cho các đối tác và sáng tỏ để thay thế trong thời gian trước mắt, thì ảnh hưởng về kinh tế và bình an tới khu vực châu Á sẽ rất lớn và rất bị động", ông Eldridge cảnh báo.

Ông Michael Fuchs, Trọng điểm American Progress, Mỹ, lý giải cả nhị đảng Dân chủ và Cộng hòa đều cam kết khỏe mạnh trong việc duy trì và tăng cường vai trò của Washington ở châu Á. Thành ra, giả dụ rút khỏi TPP hoặc có chiến lược trao đổi (ý kiến) lại hiệp định này, ông Trump cần vạch ra kế hoạch chi tiết để đảm bảo các công ty Mỹ vẫn khó khăn được ở châu Á và định dạng các quy tắc cho thương nghiệp ở đây. 

Với kinh nghiệm rộng rãi năm theo dõi an toàn châu Á, Giáo sư Carl Thayer, Học viện Quốc phòng Australia, Đại học New South Wales, cho nhân thức TPP là một "chân kinh tế" trong chính sách tái thăng bằng ở châu Á - Thái Bình Dương của Tổng thống sắp mãn nhiệm Barack Obama. Việc người kế nhiệm Trump tuyên bố rút khỏi TPP sẽ gây hại lớn đến tài năng biểu lộ vai trò chỉ huy ở khu vực này. 

Ông Thayer chú ý, Bắc Kinh sẽ bước tham gia khoảng trống này khi Chủ toạ TQuốc Tập Cận Bình đang thúc đẩy một Thoả thuận tự do thương mại của châu Á - Thái Bình Dương thay thế cho TPP. Bên cạnh đó sự hiện diện bình an của Mỹ đang gặp nguy do Tổng thống Philippines Duterte tỏ rõ thiếu thiện cảm, còn chiến lược xây đắp đội ngũ quân sự của ông Trump sẽ phải mất một số năm.

"Có vẻ như các nước Đông Nam Á phải tự kìm bản thân mình lại trước một nước Mỹ theo đuổi chủ nghĩa riêng biệt, chuộng chủ nghĩa đơn phương và song phương hơn là đa phương", ông Thayer nói.

Chuyên gia người Australia bình chọn cách thức tiếp xúc của Donald Trump đã khiến cho suy yếu những cố gắng mà ông Obama đã dày công xây đắp trong việc cung cấp ASEAN và các cơ chế bình an can dự tới ASEAN. Ngoài ra ông Trump có ít kinh nghiệm về các nhân tố đối ngoại, có thể các thành viên Nội các của ông và các thành viên đảng Cộng hoà trong Quốc hội Mỹ sẽ đóng vai trò "hãm phanh". 

"Nói cách thức khác, chúng ta đang phải đối mặt với một quá trình khó đoán và bất ổn", Thayer nói.

Giải pháp

Theo Giáo sư Thayer, hiện còn quá sớm cho chắc chắn "TPP đã chết". Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull tuyên bố các nước có thể thương lượng lại hiệp định này. Một vài nước thành viên ký TPP đã gặp gỡ nhau ở Diễn đàn APEC tại Peru tuần trước để trao đổi về việc thúc đẩy hiệp định mà không có Mỹ và có thể mời Trung Quốc tham gia. Tất nhiên ông Thayer nghĩ rằng tài năng Bắc Kinh tham gia là khó xảy ra vì TPP có những tiêu chuẩn mà TQuốc không muốn làm theo.

Ông Thayer cho biết khi ông Trump bổ nhiệm ngoại trưởng, có thể Mỹ sẽ lưu ý lại TPP và có thể mở lại dàn xếp để phục vụ các tiêu chuẩn của Washington. 

"Chúng ta chưa nhân thức khách hàng nào sẽ là tân ngoại trưởng. Trump đã bổ nhiệm nhì người thuộc phe cổ hủ làm đảm nhiệm ý tưởnrg và cố vấn an ninh đất nước. Cả nhì đều không hiểu về kinh tế quốc tế. Do đó tân ngoại trưởng Mỹ sẽ phải cố gắng phổ thông để thuyết phục các cố vấn thân cận của Trump", ông Thayer phỏng đoán.

Do vậy, tất cả 11 nước tham gia TPP cần hợp tác để chuyển di hành lang tân ngoại trưởng Mỹ và các quan chức trong Nội các của ông Trump để giữ lại TPP.

Cũng có cách thức tiếp xúc từ phía 11 nước tham gia TPP, ông Robert Eldridge gợi ý các nước này cần hợp tác vì những chỉ tiêu ban đầu của hiệp nghị. Các nước cần cố gắng để chống lại áp lực từ phía TQuốc và mở mang phù hợp tác trong phạm vi TPP. 

Khẳng định việc Mỹ rút khỏi TPP là yếu tố tồi tệ cho cả nước này, cho các bằng hữu và đối tác, nhưng ông Robert Dujarric đánh giá "các nước chưa mất rất nhiều", cần hy vọng thêm tình tiết mới vì có thể đồng đội doanh nghiệp Mỹ, các cử tri Cộng hoà và quân đội sẽ phản ứng khi ích lợi của họ bị tác động. Ngoài ra đó, Donald Trump là một người hay thay đổi và có những ý tưởng mâu thuẫn với nhau, vì thế quần chúng không nhân thức ông sẽ làm gì tiếp theo.

Theo ông Dujarric, yếu tố thu hút là việc Mỹ rút khỏi TPP cũng có thể là "tin xấu" với Trung Quốc. Mỹ đã tạo nên hình ảnh tốt đẹp trong việc giúp củng cố định hình ở châu Á. Bắc Kinh không dễ thay thế địa điểm này của Washington và có thể tạo ra sự ngờ vực.

"Hãy thắt chặt đai an ninh của bạn tham gia", ông Dujarric dẫn lại lời một nhà bình luận trên báo Le Monde khi nói về những gì sắp diễn ra ở châu Á.

Việt Anh

Tham khảo thêm: Máy bơm tăng áp