- Thứ sáu, 27/10/2017 | 01:49 GMT+7
DJ Khải Định là người sau cuối được cứu khỏi đám cháy tòa nhà ITC 15 năm trước - thảm họa cướp đi sinh mạng 60 người.
Hai người con trai sống phương pháp nhau chỉ một con xã ở Sài Gòn.
Họ chạm chán nhau trong phút chốc định mệnh, giữa lằn tinh ma sống - chết. Chia tay, không một lần gặp gỡ lại, không ai nhân thức tên bạn nào, suốt quãng thời gian đó họ tự hỏi rằng người kia tên gì, ở đâu, giờ sống ra sao.
Đúng 15 năm sau lần gặp mặt ấy, nhị người cùng tới tòa biên soạn VnExpress theo lời hẹn. Họ không nhân thức sự xuất hiện của nhau, ngồi ở nhị căn phòng, cùng hồi tưởng những gì diễn ra trong buổi chiều hôm đó. Giữa họ, không chỉ là một cuộc gặp mặt, mà còn là những ký ức về một thảm họa, với phần nhiều mất mát, đau thương và suy ngẫm.
Đó là buổi chiều Sài Gòn nắng đẹp, 29/10/2002. Trời xanh ngắt, tất cả người còn nhớ. Hơn 13h, Khải Định đứng trên nóc cao ốc ITC chờ người đến cứu.
Toà nhà ở quận 1, là trọng điểm thương nghiệp quý phái bậc nhất thành phố, ba mặt tiền: Lê Thánh Tôn, Nguyễn Trung Trực, Nam Kỳ Khởi Nghĩa.
Khải Định là DJ, 25 tuổi. Anh đến Vũ trường Blue trên lầu nhì của ITC để tập nhạc cho đêm diễn. Gửi xe, đi cầu thang bộ lên nơi khiến việc, anh nhận thấy khói lửa nghi ngất xỉu. Nhân thức chuyện chẳng lành, tính chạy ngược xuống tháo thân nhưng chàng DJ trẻ nghĩ trên lầu ba còn người chị là chủ vũ trường cùng nhân viên đang làm việc, nên anh tiếp tục chạy lên. Sau khi báo có cháy và nói đại chúng thoát thân, Khải Định theo lối cũ để xuống lại.
"Quay về cầu thang, khói lửa đã lớn lắm rồi. Do thang bộ làm như kiểu giếng trời nên khói đen trong khoảng dưới thốc lên, tôi không dám xuống nữa mà chạy ngược trở lên", Định hồi tưởng.
Khói đen mịt mờ. Những tấm mút cách thức âm của vũ trường khởi đầu bốc ra mùi khét không thở được. Chuông báo cháy réo liên hồi cùng những tiếng hò la, người dỡ chạy. Sườn cảnh hỗn loàn.
Nghĩ không thể thoát được xuống dưới, Khải Định chạy ngược lên tầng bốn - nơi có nhà hàng tiệc cưới, rồi thoát lên khu sân thượng trên tầng năm với kì vọng mua nơi thông thoáng để hít thở. Cùng hướng với anh có khoảng 20 người.
Những phút trước tiên trên sân thượng, họ đều rất bình tĩnh. Phần nhiều đều tin rằng cứu hỏa sẽ gấp rút tới hiện trường dập lửa và cứu họ.
Khải Định đi bao quanh nhưng không tậu được lối xuống đất. Khói đen mịt mờ tấp lên sân thượng làm cho Định không thể thở.
Định trèo vào bồn nước 500 lít gần đó với kì vọng tránh ngạt. Anh cởi áo thun trắng, nhúng nước rồi áp mặt vào, hít lấy hít để. Khoảng 20 phút, nước trong bồn khởi đầu nóng lên, Định vội chui ra ngoài. Anh té ngã nhào vào mái tôn trên nóc nhà.
Chống nhị tay xuống mái tôn, chàng trai nghe những tiếng xì xèo như cừu giết. Anh nhận ra mái tôn đã biến thành một cái chảo và anh chính là miếng giết trên đó. Chân tay cùng phổ quát điểm trên thân thể Định bỏng, buốt.
"Nhưng lúc đó tôi lại không thấy đau, có thể do bạn dạng năng sinh tồn khi mọi giác quan của tôi đều dồn vào một chỗ tìm lối để thoát khỏi lằn nhãi nhép sống - chết", Định kể.
Định nhìn đồng hồ - anh đã trụ trên sân thượng được 30 phút. Anh cũng nhìn thấy bao quanh mình không còn ai. "Chắc là họ đều dancing xuống, chết cả rồi", Định nghĩ.
Sau lưng chàng trai này là cả mái ấm. Bữa qua, anh mới cùng bạn gái tổ chức sinh nhật cho mẹ. Bạn gái Khải Định theo anh vào Sài Gòn sống một năm nay. Họ đang cố bất biến cuộc sống, dự trù cho đám cưới một thời điểm sau đó.
Và thời gian đó, Khải Định không biết bạn gái chính mình vừa mang thai.
Đây sẽ là ngày không thể quên của cư dân Sài Gòn và hàng ngũ Cảnh sát PCCC thị trấn này.
Ngọn lửa bùng phát trong khoảng Vũ trường Blue ở tầng nhì và bắt đầu cháy lan với tốc độ cao, bao trùm cả tòa nhà ITC. Bên trong, hàng trăm người thuộc 49 văn phòng đang khiến cho việc, khách tại các nhà hàng... Những gương mặt thất thần, tiếng gào thét kêu la vang vọng cả khu vực.
Sự hoảng loạn mở màn hình thành lúc hơn 13h. "Khi tiếng chuông báo động vang lên inh ỏi, chúng tôi ở trên tầng sáu của toà nhà. Phổ quát người dồn về cầu thang thoát xuống dưới. Nhưng cầu thang quá chật, khói trong khoảng dưới bốc lên không thở được, chúng tôi chạy ngược trở lên".
"Lửa bùng dưới chân, quần chúng xô đẩy nhau nhảy đầm xuống tầng năm của toà nhà kế bên. Tôi cũng nhảy theo, gẫy chân, đang nỗ lực bò ra ngoài thì nhân ái viên cứu hộ bế thốc đưa xuống…", nam viên chức Tổ chức kinh doanh AIA nhớ lại.
"Sau khi có tiếng nổ lớn phát ra, cột khói bốc lên khốc liệt từ phía cầu thang bộ. Điện phụt tắt. Lửa bùng lên rừng rực tại tầng nhì", nhân viên tạp dịch thoát ra ngoài biểu đạt.
Hơn 14h, lửa, khói bùng lên dữ dội, cao cả trăm mét. Xe cứu hoả trong khoảng khắp nơi trong thị trấn đổ về ITC. Phần toà nhà phía đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa như chìm trong biển lửa. Các nạn nhân bảo nhau dồn về mặt góc. Phổ biến người lao qua cửa sổ bất chấp hiểm nguy. Những người đứng xem gần đó đều chứng kiến người đàn ông đứng trên lầu năm, cầu cứu bên cửa sổ rồi bị ngọn lửa nuốt chửng.
15h, hàng chục vòi cứu hỏa phun nước vào trong. Tuy nhiên phần la phông chắn gió hai bên toà nhà đã cản nước, văng đa số ra ngoài. Lửa đôi lúc lại bùng lên ngun ngút, khí hot và khói bao trùm toàn khu vực.
Khi lửa được khống dè bỉu phần nào và khói dịu bớt, người ta nhìn thấy những thi thể cháy đen trên hành lang tầng bốn và năm, phía đường Nguyễn Trung Trực.
Cảnh sát đập tường, đưa nhóm bỗng nhập tham gia phun nước dập lửa từng tầng. Ông Lê Tấn Bửu – chỉ huy hàng ngũ Cảnh sát PCCC khi đó, kiến thiết ngay ba đội với 20 đội viên, đập tường khu vực tầng ba.
Tới 19h, nhóm cứu hỏa vẫn chưa thể khống chế nhạo được toàn thể khói từ bên trong tòa nhà ITC.
Mỗi lần nhắc về vụ cháy ITC, đại tá Lê Tấn Bửu - Giám đốc Cảnh sát PCCC TP HCM lại trầm giọng. Ký ức của người lãnh đạo chữa cháy lại ùa về nỗi ám ảnh.
"Cả cuộc thế này tôi chẳng thể quên được", ông Bửu trầm tư. Thời điểm đó, ông là Phó trưởng Phòng Cảnh sát PCCC (Công an TP HCM). Khi chiếm được tin, từ hội sở cơ quan nhìn ra, ông giật thột vì cột khói đã quá cao, đám cháy đã quá lớn.
"Tòa nhà cũ được xây trước phóng thích với phổ quát lớp cửa, bên trên không có trục đường thoát, lửa vây rất dị như một cái chảo đỏ rực", ông Bửu nói về thời điểm cùng anh em đến hiện trường.
Phổ thông người theo các máng nước, nhảy vào các cành cây, lao xuống trục đường từ tầng ba. Hình ảnh những nạn nhân gào thét trong tuyệt vọng, gục chết... làm cho ông Bửu và các chiến sĩ bủn rủn, bất lực. Ông hò hét anh em, chia đa dạng mũi phun nước, phá tường để khiến sao cứu được những gì còn lại. Mọi nguồn nước trong khoảng Dinh Thống Nhất, Sông Sài Gòn... được vận động.
Nhưng bấy nhiêu là chưa đủ, với những con người, phương tiện lúc bấy giờ, đại tá Bửu nghĩ là hàng ngũ "đã làm cho cực kỳ".
"Lửa cháy quá với tốc độ cao, số đông không thể cản nổi. Đội ngũ đã cố cứu được số đông người, nhưng số người chết và bị thương quá lớn. Những gì chúng tôi khiến cho được, chẳng thể bù đắp...".
Hiện trường đổ nát sau hoả hoán vị bề bộn thi hài không còn nguyên vẹn, hoặc co rút, ghì chặt nhau...
"Những tiếng gào khóc chúng tôi nghe được trước đấy, là của họ. Chúng tôi bất lực, chẳng thể làm cho gì hơn".
"Hàng chục năm đấu tranh với giặc lửa, tham gia hàng trăm vụ nhưng chưa bao giờ tôi cảm chiếm được nỗi đau như lúc ấy, nỗi ám ảnh còn kéo dài tới hiện tại. Tôi ước chúng tôi được báo tin vụ cháy sớm hơn, ước chúng tôi khiến được rộng rãi hơn...", ông Bửu nghẹn giọng.
Thiếu tá Huỳnh Văn Tuấn ngày đó là chiến sĩ trẻ tại đội PCCC Trung tâm. Trưa hôm ấy, sẵn sàng lên xe đi tập nghiệp vụ, Tuấn nghe hồi chuông báo rất dài.
Tới nơi, cảnh tượng vô cùng hoảng sợ. Những cánh tay vẫy trên ban công, cửa sổ, tiếng kêu cứu xen lẫn tiếng kính nổ. Lửa cuồn cuộn ở tầng nhì, ba nuốt trọn tòa nhà. Những cuộn khói đen khổng lố hình nấm chụp úp, đè ngạt đa số cảnh sát khi có gió thổi qua.
Công cụ chữa cháy thô sơ, lực lượng mỏng, Tuấn chiếm được lệnh trong khoảng lãnh đạo: "Hơn 200 người có thể còn kẹt lại trong đám cháy, chúng ta phải hướng dẫn, giải cứu họ".
Tuấn cùng đồng đội kẹ vòi rồng để sắm đường tham gia trong. Mỗi đường nước dội vào, bắn ngược quay về hot như nước sôi.
Đeo bình dưỡng khí, Tuấn cùng bằng hữu theo lối thang bộ hướng lên tầng trên. Không khí hừng hực hot, u tối, bao quanh vang vọng còi xe chữa cháy, tiếng hò hét bối rối...
Hướng về những tiếng kêu cứu, ánh đèn của lính cứu hoả chỉ dẫn dòng người chạy ra ngoài theo cửa thoát hiểm. Tuấn tiếp diễn theo xe thang lên tầng năm - nơi có thể còn đa dạng người bận rộn kẹt.
Anh quân nhân trẻ mò mẫm trong bóng tối hướng tham gia trong. "Lần đầu trong đời, tôi mới biết lửa có thể cháy lan với tốc độ cao như vậy. Bức tường bên hông khi tôi lên vẫn bình thường, nhưng chỉ trong chớp mắt nó bất ngờ đổi màu, ám khói và bùng cháy", người quân nhân PCCC nhớ lại.
Dò dẫm tìm kiếm người sống sót nhưng không thấy, anh Tuấn và bằng hữu đương đầu với ngọn lửa đang lan đến. Xe thang lúc đó đã chuyển xuống tầng dưới để cứu người, buộc những cảnh sát nghĩ tới cách thức cuối là dỡ bớt trang bị để bám tường trở xuống. May mắn, trước khi lửa nuốt trọn hành lang, xe thang đã được đưa đến.
Thoát chết trong giây phút ấy không phải là nỗi ám ảnh phổ biến năm qua của anh Tuấn và các anh em. Cảnh tượng khiến cho họ đau đớn nhất là thấy những nạn nhân trước mắt mình thong thả chết, mà không làm được gì.
"Đa dạng cánh tay vẫy ở ban công, cửa sổ, hò hét. Nhưng chỉ một cơn gió thổi qua, đám khói ụp xuống, là mọi âm thanh im bặt. Khi khói tan, hàng loạt tử thi nằm vắt trên bờ tường", anh Tuấn kể.
Trong lúc tuyệt vọng nhất, Khải Định quỳ xuống nguyện cầu thì nhận thấy bức tường cạnh chuồng cu trên nóc nhà. Trong khoảng nơi đó, có thể nhìn xuống mặt con đường Nguyễn Trung Trực. Ráng bò ra đến đây, anh quơ chiếc áo thun báo hiệu cho những đứa ở dưới. Một chiếc thang chữa cháy được đưa sát vị trí Định đứng.
Người bộ đội cứu hỏa trèo lên thang, hét to, bảo Định bình tĩnh, ngồi xuống. "Thật sự lúc đó tôi chẳng thể ngồi. Ví như chống nhị tay đang bị bỏng xuống để ngồi, có thể tôi sẽ đau đến ngất, rồi té xuống luôn", Định cho biết.
Thang chữa cháy chỉ vừa một người đứng. Người quân nhân cứu hỏa trèo lên gần sát chỗ Định rồi chỉ dẫn anh trèo xuống, dần dần. Định được anh cảnh sát vừa dìu, vừa trấn an...
"Lúc lưng chạm tay nhóm người dưới đất cũng là lúc tôi ngất xỉu ngất xỉu. Bao bọc ý chí, sức lực đã được huy động để sinh tồn, khi tôi thoát nạn cơ thể mới cảm thấy đau", nam DJ kể.
Anh là người độc nhất được cảnh sát giải cứu từ nóc nhà và là người sau cùng thoát nạn.
15 năm trước, Huỳnh Văn Phón là người vấn đề khiển xe thang đưa bạn bè áp sát các tầng nhà phun nước, xả thân cứu hộ.
Hàng ngũ khi đó chia ra ba hướng nói quanh tòa nhà. "Phía Nguyễn Trung Trực là mặt nguy khốn nhất khi khói lửa cuồn cuộn, bao trùm ITC. Đa dạng người khiêu vũ ào ào từ tầng ba, năm xuống để thoát nạn... nhưng phần nhiều đều tử trận", thiếu tá Phón nhớ lại.
Lúc khói tan bớt, phổ quát cư dân bên dưới hét lớn, bảo trên nóc nhà còn người. Anh Phón nhìn thấy nam tuổi teen đang cầu cứu ở độ cao gần 25 m.
Anh tức thì yếu tố khiển xe thang về hướng người bạn teen. Nhìn quành thấy anh em đang tiến sâu vào hiện trường cứu hộ, nếu báo qua bộ đàm điều người đến cứu sẽ mất thời gian, sợ nam tuổi teen không chịu nổi, nên anh tự chính mình leo lên xe thang tiến tới chỗ nạn nhân.
"Chuyên môn của tôi là nhân tố khiển xe thang chứ không hề cứu người. Nhưng trong tình huống đó, ai cũng sẽ dấn thân thôi...", anh Phón chia sớt.
"Phần mông và nhị bàn chân cậu ấy bị bỏng nặng, da phần nhiều tuột hết. Thấy tôi, cậu ấy mừng quá, đa số muốn nhảy ngay vào thang để thoát thân. Nếu như cậu ấy khiến vậy, cả nhị sẽ chết, nên tôi vội trấn an 'em phải bình tĩnh, anh sẽ đưa xuống'". "Em đau quá!", cậu ấy nói.
Lúc đó anh Phón không có áo quần bảo hộ, dây bình yên, nên phải hướng dẫn nạn nhân quay lưng lại rồi lao dốc từng nấc thang.
"Tôi vừa kè vừa cõng anh ấy xuống, cảm giác da giết mổ, máu anh ấy nhiễu tham gia mình. Chuyển nạn nhân cho đội ngũ cấp cứu tại chỗ dứt, tôi quay lại chiến đấu nên không nhân thức nạn nhân đó ra sao. Tuy nhiên, tôi tin với vết bỏng chỉ ở phần mông và một phần chân thì nạn nhân đó sinh tồn".
Thiếu tá Phón nói rằng mức độ ấy năm qua rất muốn chạm mặt lại nam giới trẻ, bởi đây là lần đầu anh giải cứu được nạn nhân.
"Tôi muốn mua lại nam tuổi teen đó để nhân thức anh ấy sống thế nào nhưng không nhân thức là khách hàng nào để chạm chán. Tôi chỉ nhớ cái tướng người đó bé bỏng, bé nhỏ bé nhỏ cùng hình ảnh đôi bàn chân da tróc hết, chỉ còn dính một tý ở gót", anh Phón nói.
DJ Nguyễn Khải Định và Thiếu tá Huỳnh Văn Phón - nhì con người từng chạm mặt nhau trong khoảnh khắc sinh tử, đã gặp gỡ lại nhau tròn 15 năm sau.
Ủ ấp chặt người thiếu tá Cảnh sát PCCC, DJ Khải Định luôn miệng cảm ơn ân nhân đã kéo anh khỏi tay thần chết, trên nóc toà ITC.
Anh Phón thoáng ngỡ ngàng, rồi nắm chặt tay Khải Định. "Anh không ngờ được gặp gỡ lại em, thiệt không ngờ sau ngần ấy năm".
"Sau vụ cháy, phổ quát người hỏi 'người anh cứu có quay lại cảm ơn không'. Anh nói với họ rằng, trong lúc hoán vị nạn cũng không nhớ đâu, vì không biết ai là khách hàng nào, bối rối lắm. Cứu người là bổn phận của lính cứu hỏa. Chiến sĩ nào trong trường phù hợp của anh cũng khiến cho như vậy", anh Phón san sẻ
"Thật sự em không nhớ tại sao chính mình sống sót được và bạn nào đã đưa bản thân xuống", Định tỏ vẻ áy náy. "Em lúc đó hoảng sợ quá rồi, khi thấy xe thang được đưa lên, biết bản thân mình được cứu sống rồi. Khi đó em hành động như bạn dạng năng, khách hàng nào chỉ dẫn gì em làm theo y vậy và thật sự em không nhớ khuôn mặt anh khi cứu em".
Khải Định kể với thiếu tá Phón việc sau đó anh được chuyển tham gia bệnh viện Quán ăn Rẫy. Lúc này người yêu vào mới báo tin đã mang thai.
"Em quá hên. Người hiền thê mai sau, nhì đứa con song sinh đã không mất chồng, mất phụ vương. Anh là ân nhân cứu mạng em. Em cảm ơn anh. Sau biến cố ITC, em giờ sống có trách nhiệm hơn, vui hơn và trân trọng cuộc sống hiện nay của chính mình", Định nói.
Thiếu tá Huỳnh Văn Phón nói anh cảm động khi thấy người bản thân từng cứu sống vui vẻ, là DJ nhiều người biết đến ở Sài Gòn (Khải Định được gọi là "phù thuỷ" âm nhạc điện tử). Hỏi ra, nhà của nhị anh chỉ cách nhau một con đường ở Sài Gòn.
Biểu đồ phía trên, bao gồm số vụ cháy nổ, số người chết và bị thương tại vietnam trong vòng 5 năm qua đủ để nói lên diễn tiến phức hợp của "giặc lửa" trong bối cảnh thị trấn hóa tại vn. Chỉ trong vòng 6 bốn tuần đầu năm, số vụ cháy đã phổ thông hơn năm 2014.
Những người cảm kiếm được rõ nét nhất trạng thái đó, chính là đội ngũ cảnh sát PCCC.
"Tôi cứ nghĩ giá như lúc đó mình có đủ dụng cụ, giá như lúc đó bản thân mình thu được tin sớm hơn, có khí cụ toàn diện hơn có lẽ sẽ cứu được nhiều người hơn... Những cái 'giá như' đó, sau này là những bài học trải nghiệm cho việc chữa cháy của chúng tôi", đại tá Lê Tấn Bửu trầm tư.
Ông nghĩ là, bài học lớn nhất trong khoảng vụ cháy là nhóm Cảnh sát PCCC của TP HCM thời gian đó không đủ sức để bảo kê một thành phố phát triển ngày một lớn.
Sau vụ cháy ITC, chủ trương của lãnh đạo TP HCM và Bộ Công an đã hợp nhất lên tiếng Chính phủ nâng cấp nhóm Cảnh sát PCCC. "Việc này được giả dụ là thay cái áo mới cho hàng ngũ. Đó là thử nghiệm một doanh nghiệp cấp phòng thành cấp sở với lực lượng mạnh hơn; thiết bị các công cụ trọn vẹn hơn, đào tạo kỹ năng chữa cháy nhiều năm kinh nghiệm hơn", ông Bửu phân tích.
Cảnh sát PCCC TP HCM được thí điểm kiến thiết, chính thức đi tham gia hoạt động ngày 4/10/2006.
Những day chấm dứt hiện vẫn còn, song vụ cháy ở ITC biến thành lời nhắc nhở những người Cảnh sát PCCC tiếp diễn con đường của mình, với một tôn chỉ độc nhất vô nhị.
"Đa dạng lần thấy anh em bị thương vì lửa hay thậm chí hy sinh, tôi lại đau nhói. Nhưng chúng tôi luôn tâm niệm, không có gì quý hơn sinh mạng người địa phương, nên mọi thắc mắc về sự hiểm nguy lại tan biến", thiếu tá Phón kết lại những hồi ức.
Bài: Phạm Duy - Quốc Thắng - Hữu Công - Vũ Mai
Đồ họa: Tiến Thành
Có thể bạn quan tâm: Máy bơm nước
